Winnica - Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej

Winnica

Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej

Foto autora

Winnica, mto powiat. gub. podolskiej, pod 48 14 płn. szer. a 46 81 wsch. dług. , na półwyspie oblanym z trzech stron rz. Bohem, przy ujściu do niej rzki Winniczki al. Wiszni, w pobliżu toru dr. żeL południowozachodnich, na przestrzeni Kijów Brześć, która ma tu stacyą, odl. o 21 4 w. od miasta i połączoną z niem drogą bitą, odległe jest o 180 w. od Kamieńca linią powietrzną a 224 w. gościńcem publicznym, 830 w. od Warszawy na Lublin a 250 w. od Kijowa dawną drogą pocztową. W. , otoczona przedmieściami Dubowiecka Słoboda, Stare Miasto, Zamostem i Nowe Miasto, zwane Zawalem, położona w żyznej okolicy i przy ważnej linii dr. żeL, jest jednem z piękniejszych miast w gubernii i rozrasta się i upiększa z każdym dniem. W 1887 r. było tu 1923 dm. mieszkalnych 154 mur. , 1769 drew. , 903 oficyn i domów włośc, 2904 różnych zabudowań, 23591 mk. , w tem 32 praw. , 78 katol. , l, 5 starow. , 0, 2 ewang. , 58, 5 żydów. Obecnie ludność wzrosła do 24989 dusz. Miasto, prawie całe zabrukowane, posiada 5 cerkwi soborną, p. w. Przemienienia Pańskiego, z muru wzniesioną w 1779 r. i uposażoną 44 dzies. , z 2158 paraf; na Starem Mieście, p. w. św. Mikołaja, z 1746 r. , ma 1742 paraf. i 42 dzieś ziemi; św. Trójcy, z 1785 r. , z 1488 paraf. i 33 dzies. ziemi; oprócz tego jest jeszcze dwie cerkwie na przedmieściach, kościół katol. murowany, synagogę i 13 dm. modlitwy żydowskich, szkołę realną 6cio klas. , przed kilku laty przeniesioną z Mohylowa, szkolę powiat. 2klas. 8 nauczycieli i 3 nauczycielki; 148 chłopców i 78 dziewcząt, pensyonat prywatny żeński, założony w 1886 r. 4 naucz. , 314 uczennic, 2 apteki, szpital powiat. na 20 łóżek, st. poczt. i tel. , 3 hotele, skwer, ogród spacerowy z letnim teatrzykiem, dwa kluby miejski i wojskowy. (…) Kościół paraf. katol. pokapucyński, p. wez. N. M. P. Anielskiej Portiuneulum, przez Ludwika Kalinowskiego, sstę Winnickiego, w 1760 r. z muru wzniesiony a przez biskupa Wołłowicza w 1761 r. konsekrowany. Par. katol. , dekanatu Winnickiego, 5043 wiernych. Kaplice w Biskupce, Siedliszczach, Telepenkach a dawniej i w Jaroszówce. Do parafii, oprócz W. z przedmieściami, należy mko Józwin i wsi Biskupka, Bochenniki, Chiżyńce, Chmielowa, Ćwiżyn, Czerlenków, Hawryszówka, Humenna, Jakuszyńce, Jaroszówka, Jurkowce, futor Kajdaszycha, Komarów, Ludwikówka, Łysohórką, Łuka, Majdan Czepelski i Józwiński, Niedźwiedzie Ucho, Pietniczany ze Słobódką, Pisarzówka, Purpurowce, Sciborów, Siedliszcze, Siekierzyńce, Skurzyńce, Sołowijówka, Studennica, Szeremetka, Telepenki, Teneńki, Tiażyłów, Tiutki, Wisznia i Zarwańce. (…) W 1629 r. posesorem sstwa Winnickiego był Adam Kalinowski. Czyniło ono fl. 3128 gr. 29 Jabłonowski, Lustracye, 74 5, 187. Wniesiono pobór z 787 dym. Jabłonowski, Ukraina, I, 138. Kalinowscy stawszy się zastawnymi właścicielami większej części starostwa, stali się teź i dobrodziejami samego miasta. Walenty Aleks. Kalinowski oprócz zamku i zaopatrzenia go w uzbrojenie i odpowiednią załogę, pobudował około 1610 r. kolegium jezuickie w kształcie warownej twierdzy, o czem świadczą dzisiejsze ruiny, tak że można śmiało powiedzieć, iź dwoma obronnemi zamkami W. opatrzył. Na kolegium jezuitów ofiarował 30000 złp. , oraz nadal im wsi Kajdaczychę i Kazanichę pod Winnicą. (…) W tym czasie przeniesieni tu zostali kś. dominikanie przez Stefana Czerlenkowskiego z mka Czerlenkowa, spalonego przez Tatarów. W 1639 r. starosta winnicki Jan Odrzywolski nadał im plac na folwark, stawek i ogród, a następnie nabyli oni futor, co Władysław IV osobnym przywilejem potwierdził. W 1635 r. król fundował monaster dziewiczy, który przetrwał do dnia dzisiejszego. Pod opieką króla i nadanych przez niego przywilejów miasto zaczęło się szybko rozwijać i dopiero wojny kozackie straszny mu cios zadały. (…) Jak dalece miasto było zniszczone podczas wojen kozackich, objaśnia nam manifest pisarza ziemskiego, zaniesiony d. 18 stycznia 1664 r. , iż przy objęciu urzędowania niezastał w kancelaryi pióra i kałamarza, żadnej księgi, ani aktów, które podczas rebelii kozackiej spalone zostały. Na mocy traktatu Buczackiego 1672 r. W. dostała się Turkom, lecz Jan Sobieski ją odebrał. W połowie XVII w. przebywał tu partyzant Samuś ze strony Rzpltej i wielkie usługi oddawał, niszcząc oddziały buntowniczych szajek i Tatarów. Pod rządami ssty Ludwika Kalinowskiego W. znowu zaczęła się podnosić. Poprawił on kosztem swoim oba zamki, odnowił i przebudował kolegium jezuickie i ze starościńskich gruntów jurydykę powiększył, wreszcie w 1745 r. kościół i klasztor kś. kapucynów, który wszystkie inne przetrwał i jest obecnie jedynym parafialnym kościołem. (…) W 1758 r. Michał Grocholski, sędzia ziemski bracławski, zbudował kościół i klasztor dla dominikanów, którym Zakrzewski nadał wś Sołowijówkę. Wś tę dominikanie trzymali do 1805 r. O stanie miasta w tym czasie podaje wiadomość inwentarz z 1764 r. , podług którego było w starem mieście 75 chrześcian gospod. , 87 żydów; na nowem mieście 16 chrześcian, 15 żydów. Jurydyki jezuici mieli 35 chałup, dominikanie 15, bazylianki 6, szlachta 36 dworków; przedmieście Sadki 24 gospodarzów. (…) Lustracya w 1789 r. dopełniona smutnie nam stan miasta przedstawia Kościół eksjezuicki pusty, znacznej ruinie podpadły, w którego kollegium szkoły akademickie; kościoły dominikanów i kapucynów murami opasane. (…) (SGKP)

Na początku XVII wieku miasto znacząco rozbudowano. Za sprawą Walentego Aleksandra Kalinowskiego wzniesiono nowy zamek oraz kolegium jezuickie. W latach 1610–1617 zbudowano kościół jezuitów, przy którym wyrosła nowa dzielnica Mury[7]. Niedługo później powstały także kościół i klasztor dominikanów. W 1640 król Władysław IV Waza odnowił prawa miejskie magdeburskie.

W latach 40. XVIII wieku powstał trzeci katolicki klasztor w Winnicy – kapucynów.

W ramach represji po polskich powstaniach administracja carska zamykała klasztory katolickie, jako ostatni oo. kapucynów w 1888. (wikipedia)

MIEJSCOWOŚCI:

Biskupka, Bochenniki, Chyżyńce, Cierlińków, Cwiżyn, Hawryszówka, Humenna, Jakuszyńce, Jaroszuwka, Jurkowce, Kajdaszycha, Ludwikówka, Łuka, Łysahora, Majdan Czapelski, Majdan Juzwiński, Miedżwiedzie Ucho, Pietniczany, Pisarzówka, Sabarów, Siedliszcze, Siekierzyńce, Skurzyńce, Sołowijówka, Studennica, Telepeńki, Tiażyłów, Tiutki, Winnica, Wiszniawa, Zarwańce

м. Вінниця, (пердмістя: Садки, Замосття, Хутори Слобідка, Старе Місто), м-ко Тиврів, сс. Бискупка, Гаврилівка, Гуменне, Зарванці, Кайдашиха, Лука Мелешківська, Майдан Чапельський, Майдан Юзвінський, Медвеже Вушко, П'ятничани, Писарівка Вінницька, Сабарів, Селище, Соловіївка, Студениця, Телепеньки, Тяжилів, Хиженці, Цвіжин, Шереметка, Якушинці, Яришівка та ін.

Księgi metrykalne znajdują się w Archiwach:

DAChmO – Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego

DAWiO - Państwowe Archiwum Obwodu Winnickiego

Spisy parafian :

1860: 685-2-905
1861: 685-2-906
1864: 685-2-907

Indeksy zapisów metrykalnych:

Geneteka

Metryki-Wolyń

Moja kolekcja kopii ksiąg metrykalnych