Międzybóż - Kościół pod wezwaniem Św. Trójcy

Międzybóż

Kościół pod wezwaniem Św. Trójcy

rys. Napoleon Orda

Międzyboż Międzybuże, mylnie Międzybor, mko, pow. latyczowski, leży na wzgórzu u zbiegu rz. Boha i Bożka, zkąd otrzymało nazwę, w 2 okr. polic, gm. w miejscu. W 1778 r. było 706 dm. ; w 1868 r. 579, obecnie zaś 510 dm. , 5014 mk, w tej liczbie 710 mieszczan chrześcian, 2000 żydów; resztę 2034 stanowią dawniejsi koloniści wojenni posieleńcy, dziś włościanie. Dwie cerkwie paraf. i 2 filial. , kościół kat. paraf. , synagoga, ratusz mur. z kilkudziesięciu sklepami w około, dawnych sięgający czasów, kilkanaście murowanych domów zajezdnych i kamienic, 2 apteki. Zarząd polic, urząd gm. , st. p. między Latyczowem a Masiawcami, st. tel; odległe 15 3 4 w. od Latyczowa a 1773 w. od Doraźni, st. dr. żel. odeskowołoczyskiej. W ogóle M. należy do lepszych i porządniejszych miasteczek Podola i zdala zwłaszcza malowniczo i okazale, się przedstawia. Ulice ma w części brukowane. Mieszczanie trudnią się wyprawą skór, tkactwem i drobnym handlem; żydzi nadto prowadzą dość obszerny handel zbożem i drzewem, w które okolica obfituje; w ogóle ludność słynie z zamożności. Kościół katol. początkowo drewn. , przed 1586 r. pobudowany i dla starości rozebrany, natomiast w pomienionym 1586 r. Rafał Sieniawski, kaszt. kamieniecki, wybudował w zamku kaplicę, w której posługa parafialna odbywała się do 1632 r. Dziś stojący kościół par. , wedle księgi erekcyjnej, wymurował 1600 r. z kamienia, Hieronim Sieniawski, podczaszy kor. , starosta jaworowski, w stylu gotyckim, w kształcie krzyża, pokryty gontami, prócz kopuły pod blachą, bez naw, ze sklepieniem ozdobionem sztukateryą; dzwonnica również murowana fundacyi księcia Adama Czartoryskiego 1812 r. , o czem zachowany napis świadczy Bogu J. O. X. Czartoryski 1812 r. ; 10 ołtarzy, w wielkim obraz pędzla Bacciarelego, przedstawiający grupę patronów rodziny Sieniawskich i Czar toryskich, śś. Hieronima, Mikołaja, Rafała i Adama, w górze tegoż ołtarza herb Sieniawskich; konsekrowany powtórnie, post hosticum, 1741 r. przez bisk. kamienieckiego Hieronima Sierakowskiego, pod wez. S. Trójcy. Kopia erekcyi, oblatowanej w grodzie latyczowskim 1740 r. , świadczy, że przy kościele był fundusz na utrzymanie 12 ubogich, ks. Czartoryskiego, wojew. ruskiego, zaś Rafał Sieniawski wieś całą Rusanowec jako też łąkę przy drodze do Baru, wolne mlewo, konia jednego ze stadniny, annuaty 50 florenów z myta międzyboskiego, oraz dziesięcinę snopową z łanów dworskich na utrzymanie kościoła i księży, erekcyą w tymże grodzię latyczowskim 1591 r. oblatowaną, na wieczne czasy dał i darował. Przy kościele byli tak zwani altarzyści na mocy zapisu 1756 r. W. Badyńskiego 10, 000 zł na dobrach międzyboskich hipotekowanych. Odpust wraz z pamiątką koronacyi obchodzi się corocznie przy napływie pobożnych. Przy kościele jest bractwo z przywileju Klemensa XII z 1760 r. Par. kat. dek. latyczowskiego ma 1548 wiernych; dawniej była kaplica w Hreczyńcach. Do par. międzyboskiej, oprócz M. z przedmieściem, należy mko Pilawa i wsie Bachmatowce, Banaszki, Bozulińce, Bułhaje, Czartoryika, Dłużek, Głowaczówka, Hołosków, Hołowczyńce, Hreczyńce, Ihnatowce, Jarosławka, Junaczyńce, Kantywka, Karpowce, Lubomirka, Łysanowoo, Łysohórka, Masiowce, Michunki lasowe i polowe, Mołomolińce, Mytkowce, Podchomowce, Pańkowce, Pilawka, Pirohowce, Podleśce, Popowa, Proniłów, Raj futor, Redwince, Rusanowce, Stawnica, Szpiczyńce, Tereszowce, Wacowa, Wołosowce, Zapadyńce, Zawujka i Zołotarynka. Do b. dekanatu unickiego pro topopii M. należały parafie Dawidkowce, Derażnia, Czeszki, Kopaczówka, Sieniawa Stara, Stawnica, Szpuczyńce, Zapadyńce. Cmentarzy 2, na starym jest kaplica w 1800 r. kosztem bractwa ś. Trójcy i parafian z cegły postawiona; była też dawniej przy kościele szkoła parafialna o 2ch klasach. Zamek obronny Sieniawskich, później rezydencya baszów tureckich i przez nich w stylu wschodnim odrestaurowany, w całości się zachował. (…) Kaplica zamkowa nic szczególnego nie posiada, oprócz pomników pamiątkowych bytności w M. rodziny węgierskiej hr. Esterhazych w 1749 r. Pomniki przeniesiono do kośc. paraf. , kaplicę zaś przerobiono na cerkiew i bogato w stylu bizantyjskim ozdobiono. Oprócz cerkwi zamkowej, obsługiwanej przez kapelanów wojskowych, w starem mieście jest 3 cerkwie katedralna sobór, pod wez. N. Panny Uspenja Bohorodicy, murowana i dwie filialne ś. Dymitra mur. i ś. Trójcy drewn. , obie przerobiono z unickich. Na przedmieścia Trybuchówce jest druga cerkiew paraf. Uspenja. (SGKP)

MIEJSCOWOŚCI:

Bachmatowce, Bułhaje, Dłużek, Głowaczówka, Hołosków, Hołowczyńce, Hreczyńcze, Ihnatowce, Jarosławka, Karpowce, Łysanowce, Łysohorka, Masijowce, Międzybóż, Mołomolińce, Mytkowce, Pańkowce, Parchomowce, Pilawka, Pyrohowce, Redwińce, Rusanowce, Stawnica, Tereszowce, Trybuchowce, Wołosowce, Zapadyńce

м-ка Меджибіж, Пилява, сс. Бахматівці, Буглаї, Волосівці, Головчинці, Голосків, Гредчинці, Западинці, Ігнатівці, Карпівці, Лисанівці, Моломолинці, Митківці, Михунки Лісові, Михунки Польові, Паньківці, Пархомівці, Пилявка, Пирогівці, Редвинці, Русанівці, Шрубків, Ставниця, Терешівці, Трибухи, Ярославка, хут. Мисловичі та ін.

Księgi metrykalne znajdują się w Archiwach:

DAChmO – Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego

DAZhO - Państwowe Archiwum Obwodu Żytomireskiego

Indeksy zapisów metrykalnych:

Geneteka

Metryki-Wolyń

Moja kolekcja kopii ksiąg metrykalnych