Zbrzyż - Kościół pod wezwaniem Św. Antoniego i Św. Jana Nepomucena

Zbrzyż

Kościół pod wezwaniem Św. Antoniego i Św. Jana Nepomucena

Foto: Greim Michał

Zbrzyż, dawniej Brzezie Nowe, Brzezie, Zbrzezie, mstko nad Zbruczem, pow. kamieniecki, na pograniczu od Galicyi, okr. pol. Lanckoroń o 12 w. , gm. Bereżanka, st. pocz. Husiatyn, odl. o 40 w. na płn. zach. od Kamieńca, ma 226 dm. , 1400 mk. 355 żydów, cerkiew paraf. , kaplicę prawosł. cmentarną, kościół katol paraf. , dom modlitwy żydowski, szkołę ludową 2 naucz. , 45 uczniów, młyn wodny, posterunek straży pogranicznej, 10 rzemieślników, targi tygodniowe, 549 dzies. ziemi włościańskiej, dworska w częściach; Wacowskiego 110 dz. , Gradowskiego 738 dzies. , Makowskich 248 dz. , Dynowskich 290 dz. , Paruszewskich 58 dzies. i kilka drobniejszych. Grunta górzyste i skaliste, glina zdatna na garnki i kamień wapienny. Cerkiew prawosł. istniała tu już w r. 1565. Dzisiejsza, p. w. Wniebowzięcia N. M. P. , przerobiona w 1830 r. z kościoła kapucynów, uposażona 59 dzies. ziemi, posiada w ikonostasie piękny obraz Smuglewicza Wniebowzięcia N. M. F. Na cmentarzu grzebalnym kaplica Wszystkich św. , wzniesiona w r. 1876. Parafia prawosł. ma 1243 wiernych. Kościół paraf. katol, p. wez. św. Antoniego i Jana Nepomucena, z muru wzniesiony w 1842 r. , posiada 5 obrazów pędzla Smuglewicza św. Antoni, Kajetan, Jan Nepomucen, Szczepan i Franciszek Ksawery oraz 5 medalionów tegoż artysty św. Tekla, Kunegunda, Klara, Jacek i Tadeusz. Uposażenie kościoła stanowi 35 dzies. ziemi. Parafia katol, dekanatu kamienieckiego, liczy 1879 wiernych w Z. i wsiach Andrzejówka, Bednarówka, Czahrówka, Jarosławka, Józefówka, Krzyków, Latawa, Michałówka, Michałpol, Róża, Siekierzany ze Słobódką, Szydłowce, Wiktorówka, Wołochy, Zielona ze Słobódką, i Żabińce. Kaplica w Wiktorówce.(…) Anna Mierzejewska wniosła Brzezie w posagu Adamowi Tarle, sście brzegoskiemu i gostyńskiemu, który wiele przyczynił się do wzrostu miasta. On to zbudował zamek nad rzeką i za czął wznosić klasztor kapucynów 1744, który opasał murem w kształcie toporu herb Tarłów. (…)Po rozbiorze Rzpltej miasteczko zaczęło upadać; liczba osiadłych tu żydów znacznie się zmniejszyła, tak że w r. 1818 było ich zaledwie 243, majątek zaś roz padł się na części i w powołanym roku należał do pięciu właścicieli Dobrzańskiego, Kozickie go, Krosnowskiego, Pawłowskiego i RzepkiŁa skiego. Odtąd właściciele ciągle się zmieniali. Budowy kościoła i klasztoru dokończyli sami kapucyni. W 1826 r. było w klasztorze 7 za konników i szkółka parafialna. Kościół konsekrował w r. 1801 biskup Mackiewicz. Po prze robieniu kościoła na cerkiew, budowę dzisiej szego kościoła rozpoczęto w 1839 r. Z zamku wzniesionego przez Tarłów pozostały tylko szczątki; brama wjazdowa wyrestaurowana służy za mieszkanie właścicielom Gradowskim. Tu przemieszkiwał przez czas jakiś znany poeta Stanisław Starzyński Stach z Zamiechowa i Adolf Dobrowolski 1866, głośny w swoim czasie ekonomista. W okolicy Z. utonął w Zbruczu w 1828 r. poeta Tymon Zaborowski. W okolicach Z. znajduje się pieczara, zwana jaski nią Horyniewą i starożytne kopce, zwane rozbite mogiły. (SGKP)

MIEJSCOWOŚCI:

Andrzejowka, Bednarówka, Czechenowka, Józefówka, Kryków, Latawa, Michałowka, Róża, Sikirzyniec, Szydłowce, Wiktorowka, Wołochi, Zbrzyż, Zielona, Żabińce

м-ко, Збриж, сс. Андріївка, Бережанка, Бондарівка, Вигода (Вигода Сокиренецька, Слобідка Сокиринецька), Вікторівка, Жабинці, Криків, Кугаївці, Михалівка, Сокиренці, Чагарівка, Шидлівці, Юзефівка та ін.

Księgi metrykalne znajdują się w Archiwach:

DAChmO – Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego

DAZhO - Państwowe Archiwum Obwodu Żytomireskiego

Indeksy zapisów metrykalnych:

Geneteka

Metryki-Wolyń

Moja kolekcja kopii ksiąg metrykalnych